Kho ảnh vô giá về Việt Nam đầu thế kỷ 20 tại Viện Bảo Tàng Albert Kahn

- Kho ảnh vô giá về Việt Nam đầu thế kỷ 20 tại Viện Bảo Tàng Albert Kahn (RFI).

-Xem trực tuyến: http://www.albert-kahn.fr/archives-d.../Asie/Vietnam/ (hiện chỉ mới cập nhật 41 tấm ảnh màu đầu tiên cho công chúng xem)

Đối với những người quan tâm về Việt Nam, Viện Bảo Tàng Albert Kahn vùng ngoại ô Hauts-de-Seine sát cạnh Paris là một địa chỉ không thể bỏ qua. Đây là nơi lưu trữ một bộ sưu tập hiếm hoi ảnh màu về Việt Nam chụp ngay từ đầu thế kỷ 20, thời ngành nhiếp ảnh vẫn còn sơ khai. Giá trị của bộ sưu tập này rất lớn vì nó giúp cho các thế hệ hiện nay thấy rõ được bằng hình ảnh, với màu sắc rõ ràng, một phần diện mạo của Việt Nam cách nay một thế kỷ.

Phố Hàng Chén tại Hà Nội (tên cũ thời Pháp : Rue des Tasses), tháng 7-8 năm 1915. Ảnh Léon Busy (inv. A006691). Bộ sưu tập: Archives de la Planète

© Musée Albert Kahn - Département des Hauts-de-Seine

Công chúng rộng rãi đã được biết đến sự tồn tại của các bức ảnh về Việt Nam trong bộ sưu tập của Viện Bảo Tàng Albert Kahn vào năm 1986, khi Hội Đồng Tỉnh Hauts-de-Seine cho phát hành tập sách ảnh chuyên đề ‘’Villages et villageois au Tonkin’’ (Làng và dân làng tại Bắc Kỳ). Có thể nói đây là lần đầu tiên mà cánh cửa kho báu của Viện Bảo Tàng Albert Kahn đã hé mở, để cho công chúng rộng rãi có thể thưởng lãm khoảng 60 tấm ảnh về Việt Nam chụp trong những năm từ 1915 đến 1920.

Qua năm 2008, vài chục tấm ảnh khác về Việt Nam tiếp tục được công bố trong công trình chung ‘’Albert Kahn, le monde en couleurs’’ (Albert Kahn và Thế giới có mầu sắc) của nhà báo David Okuefuna, giới thiệu tổng thể kho tư liệu hình ảnh về thế giới đầu thế kỷ 20 đang được bảo tàng Albert Kahn lưu trữ.

Các bức ảnh về Việt Nam đã khiến người xem phải ngỡ ngàng do chuẩn mực kỹ thuật cao, với những màu sắc rất thật, một chín một mười so với những bức ảnh màu ngày nay. Giá trị lịch sử hay văn hóa của những bức ảnh này thì khỏi nói, vì Leson Busy, tác giả của hầu hết các tấm hình, đã có cái nhìn của một nhà nghiên cứu xã hội.

Xem qua các bức ảnh được chụp, ta có thể thấy rõ là cách đây một trăm năm, người Việt Nam ăn mặc như thế nào, màu sắc ra sao, có những thú tiêu khiển gì, làm những việc gì. Về cảnh trí tự nhiên cũng thế, độc giả đây đó có thể thấy được là phố xá Hà Nội ngày xưa ra sao, các nơi như Văn Miếu, Chùa Một Cột, Đền Ngọc Sơn như thế nào, chưa kể đến những thành phố khác như Hải phòng, Huế hay Sài Gòn...

Cổng vào Viện Bảo Tàng Albert Kahn ở Boulogne-Billancourt, sát cạnh Paris
Trọng Nghĩa / RFI

Có điều là những tấm ảnh được in lại trên giấy chỉ là một phần rất nhỏ trong kho hình ảnh của Viện Bảo Tàng Albert Kahn. Các hình ảnh này lại nằm trên những tấm kính, do đó không thể mang ra triển lãm được. Trong tình hình đó, Hội đổng tỉnh Hauts-de-Seine và Viện Bảo Tàng Albert Kahn từ năm 2006 đến nay đã thực hiện chương trình ‘’số hóa’’ kho phim ảnh lưu trữ của mình, tạo thuận lợi cho công chúng được tiếp cận với toàn bộ kho tư liệu.

Đây là một chương trình mang tên là FAKIR, viết tắt của Fonds Albert Kahn Informatisé pour la Recherche (Kho lưu trữ Albert Kahn được tin học hóa để phục vụ nghiên cứu). Tuy nhiên, Fakir trong tiếng Pháp cũng có nghĩa là ‘’phù thủy Ấn Độ", và chương trình tin học của Viện Bảo Tàng Albert Kahn đã đóng được vai trò của một người có phép thần thông, đưa được toàn bộ kho lưu trữ hình ảnh của viện bảo tàng đến với công chúng, rộng cũng như hẹp.

Trả lời câu hỏi của RFI, bà Frédérique Le Bris, chuyên trách bộ phận Quyền khai thác hình ảnh lưu trữ tại Viện Bảo tàng Albert Kahn giải thích rõ về tính năng của chương trình FAKIR, về thực chất là một cơ sở dữ liệu tin học.

Cơ sở dữ liệu này trong thực tế có 3 ứng dụng : một ứng dụng cho phép quản lý tất cả các hình ảnh. Chúng tôi có một kho lưu trữ bao gồm 72 000 tấm ảnh màu thực hiện theo phương thức autochrome, 180 000 thước phim tài liệu, và khoảng 5000 tấm ảnh làm theo phương pháp ảnh ‘’nổi’’ hai chiều (stéréoscopique), vừa màu, vừa đen trắng.

Ứng dụng thứ hai hướng tới công chúng rộng rãi, cho phép khách tham quan tiếp cận với hình ảnh nằm trong kho lưu trữ của chúng tôi, từ những máy vi tính và màn hình đặt ngay trong không gian triễn lãm của viện bảo tàng chúng tôi.

Ứng dụng thứ ba dành riêng cho giới nghiên cứu, cho phép những ai quan tâm, tham khảo toàn bộ phim ảnh trong kho lưu trữ, cùng với những phần chú thích do các nhân viên chuyên trách tư liệu của chúng tôi thực hiện.

Ứng dụng dành cho quảng đại quần chúng tương tự như một cuộc triển lãm thường trực, vì bất cứ ai đến tham quan Viện Bảo Tàng Albert Kahn đều có thể sử dụng một trong bốn chiếc máy tính gắn liền với cơ sở dữ liệu FAKIR để hiển thị ngay trên màn hình các bức ảnh hay đoạn phim trong kho lưu trữ.

Nơi tham khảo hình ảnh trong cơ sở dữ liệu FAKIR trong khu triển lãm tại Viện Bảo Tàng Albert Kahn.
© CG92/Musée Albert-Kahn/Bénédicte de CHANGY

Bà Le Bris giải thích :

Đối với quần chúng thì họ có thể tham khảo được những bức ảnh được đưa ra dưới dạng diaporama theo chủ đề, hay dưới dạng một đoạn phim vidéo được cấu tạo theo một đề tài nhất định.

Từ trước tới nay, kho tư liệu lưu trữ của chúng tôi luôn luôn được mở ra cho giới nghiên cứu. Riêng chương trình Fakir thì đã có từ 4, 5 năm nay, với ứng dụng dành cho công chúng được hoàn tất ngay từ đầu. Riêng phần dành cho các nhà nghiên cứu thì chỉ xong từ khoảng một năm rưỡi nay. Ngày càng có nhiều nhà nghiên cứu đến tham khảo và cánh cửa Viện bảo tàng chúng tôi ngày càng rộng mở rộng cho mọi người.

Hiện nay, Viện Bảo Tàng Albert Kahn trước mắt chỉ mới chọn lọc ra 41 tấm ảnh về Việt Nam trong kho lưu trữ của mình để giới thiệu rộng rãi, sắp tới đây sẽ có thêm. Riêng giới nghiên cứu thì đã có thể tham khảo hơn 1000 tấm ảnh và khoảng một chục đoạn phim ngắn trong đó có tài liệu rất quý giá như về lễ hội Phù Đổng hay diễn tiến của một đám cưới tại Hà Nội chẳng hạn.

1382 bức ảnh mầu autochromes về Việt Nam

Theo bà Le Bris, bảo tồn chứng tích về những sắc thái văn hóa có nguy cơ mai một cũng là một trong những mục tiêu mà ông Albert Kahn người sáng lập ‘’Thư khố Hành tinh’’ đã đặt ra cách nay một thế kỷ. Bà Le Bris giải thích :

Toàn bộ ảnh về Việt Nam có 1382 tấm ảnh màu autochromes hầu như đều do nhà nhiếp ảnh Léon Busy chụp. Ông nguyên là quân nhân trong quân đội viễn chinh Pháp, đồng thời là một nhà quay phim tài tình và một người thành thạo kỹ thuật ảnh màu autochrome. Ông đã ghi lại được những bức ảnh rất đẹp và đã đề nghị làm việc cho Albert Kahn, lúc đó đang tập hợp tài liệu cho ‘’Thư khố Hành tinh’’ của ông.

Albert Kahn muốn sử dụng những phương thức tối tân nhất vào thời đó để cho mọi người ta có thể xem những dân tộc khác sống như thế nào. Ông tin tưởng là khi thấy được người khác mình sống như thế nào, điều đó sẽ giúp ta hiểu rõ người ấy hơn, góp phần vào mục tiêu chung sống hoà bình giữa các dân tộc.

Phải nói là cuộc chiến 1870 giữa đế quốc Phổ và Pháp, sau đó là cuộc thế chiến thứ nhất, với mất mát khủng khiếp về nhân mạng đã gây chấn động mạnh nơi ông Albert Kahn. Ông mong muốn không bao giờ thấy trở lại những cảnh tàn bạo đó. Ông tin rằng nếu các dân tộc hiểu nhau và chấp nhận sự khác biệt của nhau, thì sẽ không còn chiến tranh nữa. Thư khố Hành tinh mà ông thành lập chính là một trong những phương tiện tạo ra sự hiểu biết lẫn nhau qua những hình ảnh, để người ta có thể xem và thấy sự khác biệt văn hoá giữa các dân tộc.

Ngoài ra, những tấm hình chụp được còn là chứng nhân cho những phương cách sống mà ông Albert Kahn đã cảm thấy có nguy cơ biến mất. Đấy là hai mục đích chính gắn liền với các hình ảnh này lưu trữ ở đây.

Sự tồn tại của kho tư liệu hình ảnh về Việt Nam tại Viện Bảo Tàng Albert Kahn lẽ dĩ nhiên đã thu hút mối quan tâm của giới sử gia trong nước. Nhân dịp ghé Paris mới đây, nhà nghiên cứu lịch sử Dương Trung Quốc đã bỏ thì giờ đến tìm hiểu về kho tư liệu này. Trả lời câu hỏi của chúng tôi, anh Dương Trung Quốc không che giấu niềm hứng thú.

Chiêm ngưỡng những bức ảnh màu đầu tiên về Việt Nam và thế giới

Năm 1909, ông chủ ngân hàng ở Pháp, Albert Kahn, bắt đầu tạo dựng một “kho ảnh về cuộc sống của con người trên trái đất”. Đội của ông thu thập tổng cộng 72.000 bức ảnh màu ở hơn 50 nước, tạo thành bộ sưu tập lớn nhất từ trước tới nay trong giai đoạn “sơ sinh” của ảnh màu.

Bên cạnh 72.000 bức ảnh tĩnh thu thập được, đội của Kahn tích lũy hơn 100 giờ phim trong suốt 22 năm tiến hành dự án “đồ sộ” này.

Mặc dù ngân hàng bị phá sản sau cuộc Đại suy thoái nhưng bộ sưu tập của ông Albert Kahn vẫn “đứng vững” và trở thành cuốn lịch sử sống động nhất về cuộc sống con người.

Là người hay mơ mộng và có tư tưởng quốc tế hóa, Kahn tin rằng, ông có thể sử dụng phương pháp kính ảnh màu, hệ thống chụp ảnh màu chân thực và thân thiện đầu tiên trên thế giới, để tăng cường sự giao thoa văn hóa và hòa bình giữa các dân tộc.

Cho đến gần đây, bộ sưu tập khổng lồ 72.000 bức ảnh kính màu của Kahn vẫn là một bí ẩn đối với thế giới.

Cặp đào kép trong một gánh tuồng cổ. Ảnh chụp năm 1915.

Sau một thập kỷ tiến hành dự án, cuốn sách “Thế giới tuyệt vời của Albert Kahn” đã ra đời cùng với loạt chương trình của BBC với mục đích cho người xem một cái nhìn khác về thế giới tưởng chừng như là “bức tranh một màu” trước đây.

Kahn đã cử các nhiếp ảnh gia của mình tới hơn 50 quốc gia trên thế giới, thường là vào các thời điểm quan trọng trong lịch sử, khi văn minh của thời đại cũ bị thay đổi bởi chiến tranh hay ranh giới của sự toàn cầu hóa đầu thế kỷ 20.

Họ đã ghi lại những màu sắc thực nhất về sự sụp đổ của đế chế Ottoman và Áo - Hung, các làng cổ Celtic cuối cùng ở Ireland hay những quân nhân tham gia Chiến tranh Thế giới thứ nhất.

Họ đã chụp những bức ảnh màu đầu tiên ở các quốc gia xa xôi như Việt Nam, Brazil, Mông Cổ, Na-uy, Bê-nanh (nay thuộc Nigeria) và Mỹ.

Năm 1929, sự sụp đổ của phố Wall buộc Kahn phải ngừng dự án. Ông qua đời năm 1940 và để lại cho thế giới một bộ sưu tập ảnh màu vô cùng quan trọng.

Sau đây là một số hình ảnh về Việt Nam năm 1915 trong bộ sưu tập của Albert Kahn:

Phố Hàng Gai.



Quan đại thần triều Nguyễn.



Hình ảnh cầu long Biên trong bộ sưu tập của Albert Kahn.



Ông Đồ viết câu đối tết.



Thuyền buôn chuối cập bến sông Hồng.

...

Nguồn: http://www.baodatviet.vn/Home/KHCN/C.../91577.datviet
Bộ sưu tập quý “Việt Nam đầu thế kỷ XX” tại bảo tàng nước Pháp

Bức ảnh “Các thiếu nữ Việt Nam” (chụp năm 1919)

Viện Bảo tàng Albert Kahn tọa lạc ở vùng ngoại ô Hauts-de-Seine, gần thủ đô Paris, nước Pháp lưu trữ một bộ sưu tập hiếm hoi ảnh màu về đất nước và con người Việt Nam được chụp vào những năm đầu thế kỷ XX, tức thời điểm ngành nhiếp ảnh thế giới vẫn còn hết sức sơ khai.

Cách đây khoảng 15 năm, công chúng từng biết đến sự tồn tại của các bức ảnh về Việt Nam trong bộ sưu tập của Viện Bảo tàng Albert Kahn, đặc biệt khi Hội đồng tỉnh Hauts-de-Seine cho phát hành tập sách ảnh có tựa đề: “Villages et villageois au Tonkin” (Làng và dân làng tại Bắc Kỳ) với khoảng 60 bức ảnh về Việt Nam chụp trong những năm từ 1915 đến 1920. Đến năm 2008, lại có thêm vài chục bức ảnh khác về Việt Nam tiếp tục được công bố trong công trình “Albert Kahn: Le monde en couleurs” (Albert Kahn và một thế giới có màu sắc) của tác giả - nhà báo David Okuefuna, nhằm giới thiệu tổng thể kho tư liệu hình ảnh về Việt Nam vào đầu thế kỷ XX đang được Viện Bảo tàng Albert Kahn lưu trữ.

Theo lời bà Frédérique Le Bris, chuyên gia phụ trách bộ phận Quyền khai thác hình ảnh lưu trữ tại Viện Bảo tàng Albert Kahn cho biết: “Toàn bộ số ảnh về Việt Nam của chúng tôi gồm 1.382 tấm, đa phần đều do nhà nhiếp ảnh nổi tiếng Léon Busy (1874 – 1951) chụp bằng kỹ thuật ảnh màu autochrome. Ông vốn là quân nhân trong quân đội viễn chinh Pháp từng hiện diện tại Việt Nam, đồng thời còn là một nhà quay phim. Tác giả Léon Busy đã ghi lại được những bức ảnh về Việt Nam rất đẹp và đã từng có thời gian dài làm việc cho Albert Kahn (1860 – 1940), cũng là người sáng lập bảo tàng, lúc đó đang tập hợp tài liệu cho “Kho lưu trữ của Hành tinh” do chính ông khởi xướng từ năm 1908 đến năm 1930. Hiện nay, Viện Bảo Tàng Albert Kahn trước mắt chỉ chọn ra 41 tấm ảnh về Việt Nam trong kho lưu trữ của mình để giới thiệu rộng rãi đến công chúng mỗi khi có dịp đến Viện Bảo tàng thưởng lãm. Cũng từ những bức ảnh này, người ta có thể nhận thấy rõ cách đây một trăm năm, trang phục người dân Việt Nam như thế nào, màu sắc ra sao, có những thú tiêu khiển gì và thường làm những công việc gì. Tương tự là về cảnh trí tự nhiên, người xem sẽ có dịp chiêm ngưỡng vẻ đẹp “nét xưa” của nhiều phố xá tại Hà Nội, một số địa điểm khác như Văn Miếu, chùa Một Cột, đền Ngọc Sơn, kể cả Hải Phòng, Huế hay Sài Gòn (người quan tâm cũng có thể truy cập vào địa chỉ ).

Đặc biệt, giới nghiên cứu cũng có thể liên hệ trực tiếp với Ban giám đốc để tiến hành tham khảo hơn 1000 tấm ảnh khác nhau và khoảng một chục đoạn phim ngắn trong đó có những tài liệu rất quý như về lễ hội Phù Đổng hay diễn biến của một đám cưới tại Hà Nội vào đầu thế kỷ XX chẳng hạn...

Theo Đại Đoàn Kết

Nguồn: http://www.ubvk.hochiminhcity.gov.vn...ookieSupport=1
Ở Paris có một kho ảnh tư liệu quý về Việt Nam

Phố Hàng Thiếc, ảnh chụp năm 1915, được lưu trữ tại Viện bảo tàng Albert Kahn.

Theo Đài RFI của Pháp, ở vùng ngoại ô Hauts-de-Seine sát cạnh thủ đô Paris, có Viện bảo tàng Albert Kahn đang còn lưu giữ một bộ sưu tập hiếm hoi ảnh màu về Việt Nam từ đầu thế kỷ 20 đến gần đây. Bộ sưu tập này giúp cho những ai quan tâm đến Việt Nam và các thế hệ đương đại tìm hiểu và nhận biết một phần diện mạo nước ta cách nay một trăm năm qua hình ảnh và sắc màu rõ ràng. Vào năm 1986, khi Hội đồng tỉnh Hauts-de-Seine cho phép phát hành tập ảnh màu với chuyên đề Làng và dân làng ở Tonkin (Bắc kỳ) thì công chúng rộng rãi mới biết có sự tồn tại những bức ảnh vô giá về Việt Nam. Bấy giờ mới chỉ sưu tập có 60 bức ảnh chụp từ năm 1915 đến 1920; cho đến năm 2008, có thêm nhiều chục bức ảnh khác tiếp tục được phát hiện trong một công trình chung có tên là Albert Kahn và thế giới có màu sắc của nhà báo David Okuefuna giới thiệu tổng thể kho tư liệu hình ảnh về thế giới đầu thế kỷ 20 mà bảo tàng đang lưu giữ. Các bức ảnh chụp Việt Nam có chuẩn mực kỹ thuật cao, màu sắc y như thật, tất cả đều do một tác giả là Busy chụp với góc nhìn của nhà nghiên cứu xã hội. Qua các bức ảnh đó, công chúng có thể nhận biết người Việt Nam đầu thế kỷ 20 ăn mặc thế nào, màu sắc ra sao, dân Việt có thú tiêu khiển gì... Khách thăm có thể nhận ra phố xá Hà Nội ngày xưa, như Văn Miếu, chùa Một Cột, đền Ngọc Sơn, chưa kể các thành phố khác như Hải Phòng, Sài Gòn, Huế ra sao.

Ban đầu, do ảnh in trên giấy lại rất nhỏ và dán trên những tấm kính cho nên khó mang ra trưng bày được. Nhưng từ năm 2006, Viện bảo tàng quyết định số hóa kho tư liệu hiếm quý này, tạo điều kiện cho công chúng đến thưởng lãm và tiếp cận toàn bộ kho tư liệu này. Thực chất bảo tàng trở thành kho dữ liệu tin học từ đó. Hiện giờ kho tư liệu này có 72.000 tấm ảnh màu, 180.000 mét phim tài liệu và khoảng 5.000 tấm ảnh làm theo phương pháp nổi hai chiều. Khách thăm có thể sử dụng máy vi tính để tiếp cận với kho tư liệu bằng ảnh này. Viện bảo tàng mới chọn được 41 ảnh trong kho gồm 1.382 bức ảnh màu do tác giả Busy chụp về Việt Nam để giới thiệu rộng rãi với công chúng, sắp tới sẽ bổ sung thêm. Giới nghiên cứu có thể tham khảo về lễ hội Phù Đổng, hay cách thức một đám cưới ở Hà Nội. Toàn bộ các bức ảnh về Việt Nam cũng nằm trong tập hợp của Viện bảo tàng Albert Kahn để trong tương lai gần ra mắt một Thư khố hành tinh. Tập tư liệu này ra đời sẽ là một trong những phương tiện góp phần làm cho con người hiểu biết lẫn nhau hơn, chấp nhận sự khác biệt về văn hóa, mà không cần đến chiến tranh nữa.

Sự tồn tại kho tư liệu bằng hình về Việt Nam tại Viện bảo tàng Albert Kahn chắc chắn có sức thu hút và sự quan tâm đối với giới sử học và cả những khách thăm người Việt Nam khi đến thăm Paris hoa lệ. 1.382 bức ảnh về xứ sở của mình đầu thế kỷ 20 quả gây sự tò mò và niềm hứng khởi lớn cho cả những người làm báo chúng ta.

ANH TẤN

Nguồn: http://www.baohaugiang.com.vn/detailvn.aspx?item=17937