Chính chuyên cũng một đời chồng Lẳng lơ cho lắm kẻ thèm người mong!

Vở chèo “Quan Âm Thị Kính” là một vở chèo kinh điển của nghệ thuật chèo Việt Nam, mang đậm bản sắc văn hóa Phật giáo và văn hóa dân tộc. Trong đó, đoạn diễn "Thị Mầu lên chùa" được coi là lớp kịch đặc sắc nhất.
Nhân vật thị màu trong vở chèo cổ "Quan âm Thị Kính" đã trở thành một nhân vật, một khẩu ngữ thường ngày của nhân dân ta, nhất là nhân dân Bắc bộ. Cụm từ "Thị Màu lên chùa" và "oan Thị Màu" là một điển tích điển cố trong số những điển cố hiếm hoi của ta, cố nhiên là so với điển cố của Tàu.

Vốn dĩ trong tư tưởng của dân ta, Thị Màu là cái gì đó tất lẳng lơ, rất xấu xa, tượng trưng cho một thứ con gái nứt mắt đã biết tìm giai, vơ bèo vạt tép, v.v.

Nhưng khi xem vở chèo, đường như không một ai có ác cảm với cô Thị Màu này cả. Nó trái ngược hẳn với những nhân vật phản diện thường có trong các vở kịch, phim truyền thống của cả ta và tây....
Có thể nói đó là một hiện tượng trong nền văn hoá dân gian ta vậy.

Phải thành thực mà nói, trong các đoàn chèo đã đang và sẽ diễn vở "Quan âm Thị Kính", diễn viên đóng vai Thị Màu bao giờ cũng phải là diễn viên (cố nhiên là nữ) xuất sắc nhất trong đoàn. Bởi nhẽ đóng vai thị Màu là một công việc khó khăn, và đòi hỏi sự lao động vất vả nhất của người diễn viên. Một nhân vật mà từ trang phục cách đi lại, ánh mắt nụ cười ... đều phải được luyện tập công phu. Mà công phu một cách thực sự chứ không phải như mấy bộ phim truyền hình hay phim truyện Việt nam. Một nhân vật có vũ đạo nhiều nhất trong kịch bản. Có thể nói tính vũ đạo, tính cách điệu cho nhân vật phải đến tận ... ngón chân của người diễn viên.

Hình tượng một người con gái hơ hớ sức xuân bị trói buộc trong lễ giáo đang vùng vẫy đòi được tự do yêu đương, tự do theo ý thích của mình. Một người con gái hừng hực nhựa sống, sẵn sàng coi "làng" không ra cái quái gì nhưng cũng rất ngây thơ cả tin theo lời đường mật của "chính quyền" rằng "Khai đi rồi làng cho đoàn tụ vợ chồng". Phải nói là một nhân vật có đầy những mâu thuẫn trong chính mình. Nó thể hiện cho nỗi khát khao nhựa sống của người con gái trong xã hội "An Nam" ta xưa.

Trong bài "Nóng và lạnh trên sân khấu”, Nguyễn Thị Minh Thái viết: “Khó có thể quên cảnh Thị Màu, tuổi chanh cốm đa tình, xinh đẹp, xăm xắn lên chùa, nhăm nhăm chuyện giường chiếu với chú tiểu Kính. Sàn diễn chèo cổ sân đình, rồi sàn diễn đương đại, khi không mà chẳng sôi lên vì Thị Màu, tay nâng mâm hoa quả tung tẩy lên chùa, mắt long lanh đong đưa, hát đối đáp sôi sục với dàn đế: Ừ thì cọc đi tìm trâu đấy. Người đâu đến ở chùa này, cổ cao ba ngấn lông mày nét ngang!

Bởi vậy, Thị Màu thành vai mẫu trong vở chèo mẫu mực Quan Âm Thị Kính của sân khấu dân gian Việt, lưu truyền hàng trăm năm theo phương thức truyền nghề "thầy già con hát trẻ”, từ thế hệ này qua thế hệ khác, mà lửa tình (mang dục tính khỏe mạnh của một dân tộc trồng lúa, với tín ngưỡng "phồn thực") của Thị Màu vẫn rực cháy khôn nguôi. Nội chỉ xem trích đoạn Thị Màu lên chùa, người xem trong nước, ngoài nước cũng đã no nê con mắt
Đừng cười cợt vào thói lẳng lơ ấy của Mầu, đừng phê phán bởi Mầu đa tình đong đưa, há chẳng phải cũng có khối kẻ thèm thuồng được yêu đương, khao khát được yêu đương nhưng lại chẳng dám thốt thành lời, ừ thì họ chính chuyên, ừ thì họ tốt đẹp, nhưng riêng cái can đảm để có được tình yêu thì họ chẳng bằng nổi một cô Mầu!
Thôi thì....
"Chính chuyên cũng một đời chồng
Lẳng lơ cho lắm kẻ thèm người mong!"
Nguồn
Nghe tại đây
Xem video tại đây